Mediasiya təcrübəsinə necə uğurla başlamaq olar? Hansı marketinq kanallarından istifadə etmək lazımdır? Hansı addımlar uğursuzluğa məhkumdur və uğur haradadır?
Əvvəlcə rəsmi olaraq:
Mediation.az saytı xəbər verir ki, bununla bağlı öz fikirlərini Bakı 2 saylı Mediasiya Təşkilatının rəhbəri Mediator İlhamə Həsənova bildirib.
Mediasiya münaqişənin və mübahisənin həlli yollarından biri kimi, habelə mediatorların peşəkar fəaliyyət növü kimi Azərbaycanda uğur qazanmaqdadır. Artıq ilk mediasiya təşkilatları yaradılıb və fəaliyyətə başlayıb. Mediasiya təşkilatlarının fəaliyyəti əsasən, “Mediasiya haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunu ilə tənzimlənir. Təbii ki, mediatorların qeyri-kommersiya təşkilatlarına üzvlüyü, müqavilələr, müxtəlif struktur və orqanlarla qarşılıqlı fəaliyyət və mediatorların xidmətlərinin göstərilməsi ilə bağlı memorandumlar, nəticələrə dair statistik məlumatlar haqqında geniş danışa bilərik, lakin məqalə mediasiya xidmətlərinin marketinqi məsələsinə həsr olunub.
Beləliklə, yalnız marketinq və mediasiya!
Mediasiyaya marketinq yanaşması, mürəkkəb sualları sadə suallara parçalayaraq və onlara cavab taparaq, mətləbə gedən sualdan sual yaradır, xidmətin məhsul kimi “qablaşdırmasının” formalaşmasına, özünəməxsus fərdi üslubunun formalaşmasına, inkişaf konsepsiyasını hazırlamaqla mediasiya fəaliyyətində öz layiqli yerini tutmağa kömək edir.
Mediasiya və mediatorların marketinqinin mahiyyəti və məzmunu nədir?
Başlamaq üçün aydın başa düşmək lazımdır ki, mediasiya xidməti peşəkar mediator tərəfindən göstərilən xidmətdir. Yaxşı, əgər xidmət varsa, onun mal kimi xassələri də ,istehlakçısı da var. Mübahisəni mediasiya yolu ilə həll etmək istəyən münaqişə tərəfləri isə əslində, göründüyü kimi, xidmətin istehlakçılarıdır. Bəs bu istehlakçı kimdir? O, hansı istehlakçıdır? O nə istəyir? Onu necə tapmalı və ya o mediatoru necə tapacaq? Niyə o, mediatora müraciət etməlidir? İstehlakçının motivasiyası nədir? Xidmətin qiyməti nə qədərdir?
İstehlakçı anlayışı ilə bağlı artıq bir sıra suallar yaranıb. Həm də bu istehlakçı, hüquqi və qeyri-hüquqi məsələlərlə bir-biri ilə əlaqəli olan sahələrdədir ki, bu da istehlakçınızı müəyyənləşdirməyə, xidmətin məhsul kimi uyğun qablaşdırılmasını təmin etməyə, üsul və formaları tapmağa kömək edir. İstehlakçının cəlb edilməsi, xidmətin təşkili. Bundan əlavə xidmət təminatçısı kimi mediasiya təşkilatının rəqabət üstünlüklərini müəyyən etmək və formalaşdırmaq! Axı, ən azı 2 mediasiya xidməti göstərən şəxs varsa, o zaman artıq istehlakçının kimə getməsi seçimi var, bu, əslində sadə dillə desək, belə görünür ki, banal rəqabətdir.
Mediasiya harada tətbiq edilir?
Qanunvericiliyimizə əsasən ilkin məcburi mediasiyanın mahiyyətini izah etmək, mediasiya barədə maarifləndirmək məqsədilə ailə mübahisələri, işçi ilə işəgötürən arasında əmək mübahisələri, kommersiya mübahisələri üzrə tətbiq edilir. Lakin, ümumilikdə mübahisənin mediasiya qaydasında tənzimlənməsi mülki və inzibati mübahisələrin demək olar ki, bütün sahələrini əhatə edir. (bura təbii ki, əmək, ailə mübahisələri daxildir)
Və burada ən çətin nöqtəyə çatırıq. Mediator mübahisə sahəsi üzrə ixtisaslaşıbmı? Mediator seçdiyi sahədə peşəkar kimi tanınınıbmı? ….Və təəssüf ki, sonsuzluğu qucaqlamaq mümkün deyil. Əgər mediator münaqişənin spesifikasına əsaslanaraq, mübahisə iştirakçısının mövqeyinin əsl maraqlarını və əsaslarını başa düşmürsə, heç vaxt uğurlu mediator olmayacaq. Bu, sadəcə olaraq mediatorun ixtisaslaşması və peşəkarlaşması məsələsidir və bizdə hələ ki, yoxdur! Deməli, onu formalaşdırmaq lazımdır.
Qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada mediatorluq fəaliyyətini peşəkar əsaslarla iyirmi beş yaşına çatmış, 3 il əmək stajı olan, ali təhsilli və mediasiya prosedurunun tətbiqi üzrə əlavə peşə təhsili almış şəxslər həyata keçirə bilərlər. Bu o deməkdir ki, mediatorun fəaliyyətinin əsasını ali təhsil və təbii ki, fəaliyyət sahəsində qazandığı peşəkar təcrübə təşkil edir. Şübhəsiz ki, psixoloq ailə vasitəçiliyi məsələlərində, müəllim məktəb mediasiyası işlərində, iqtisadçı kommersiyada və s. bəlkə də daha yaxşı mediasiya apara bilər. Mediatorun tanınması üçün ixtisaslaşdırılmış ictimai tədbirlərdə, seminarlarda, təlim proqramlarında iştirak tələb edən xidmətin təşviqi üçün səylərin göstərilməsi mütləqdir və bu gün Bakı 2 saylı mediasiya təşkilatı olaraq biz bu sahədə planlı fəaliyyət göstəririk.
Düşündürən sual: Kim dərhal əmək mübahisəsini razılaşdıra və yaxşı mediatorluq edə bilər?
Düşünürəm ki, Azərbaycanda bəlkə də vəkil mediatorları çıxmaqla, bu məsələdə yalnız bir neçə mediatoru göstərmək olar. Niyə? Çünki əmək qanunvericiliyinin əsaslarını bilmədən tərəflərin maraqlarını aydınlaşdırmaq mənasızdır. Tərəflər qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hüquqlarını bilmələrinə arxalanacaqlar və bu maneəni aşmaq mümkün deyil. Bəs mediator bu cür mübahisələrdə nə edir? Məsləhət üçün tanıdığı hakimə, vəkilə və s. müraciət edir və bəzən geri dönüş sıfırdır. Amma əmək mübahisələri üzrə ixtisaslaşdırılmış təkmilləşdirmə kurslarına getməyə, əmək qanunvericiliyində dəyişiklikləri öyrənməyə, şəhər/rayon/rayon əmək müfəttişliyi ilə əlaqə saxlamağa, peşəkarlarla söhbət etməyə, özünü mediator elan etməyə və səriştənizi göstərməyə dəyər.
Bəzən həmkarlarımız səhvən mediator kimi sertifikat almaqla artıq mediator olduqlarına inanırlar. Təəssüf ki, əsl problem bunu anlamamaqdadır. Kurslarda bu izah edilmir, bunun üçün heç bir tövsiyə və ya təlimat yoxdur. Həqiqi peşəkar mediator olmaq üçün çox şey öyrənmək lazımdır, təkcə baza mediasiya təlimi keçmək və ya kursu bitirmək kifayət deyil. Özünü xidmətlər bazarında düzgün yerləşdirmək mediatorun ehtiyacından doğan məsələdir. Fəaliyyət və inkişaf istiqamətinin müəyyənləşdirilməsi məsələsi isə sadəcə marketinqi müəyyən etməyə kömək edir.
Zənnimcə Marketinq məsələlərinə korporativ şəxsiyyət, blanklar, vizit kartları ilə üslubda vahid forma, reklam modulları, əməkdaşlıq təklifləri, ünsiyyət məsələləri – internet, media vasitəsilə özünüzü effektiv şəkildə təqdim etmək və müxtəlif növ ictimai işlərdə, tədbirlərdə, konfranslarda, təlimlərdə və.s iştirak məsələləri daxil edilməlidir.
Əlbəttə ki ,marketoloqların xidmətindən istifadə etmək daha səmərəli olardı. Bu sahədə mediasiya təşkilatları ilə əməkdaşlıq edəcək marketoloqların xidmət təklifi bizim üçün cəlbedici olar. Bir faktı da unutmayaq ki, xalqımızın mentalitetində ağızdan-ağıza söz həmişə prioritetdir! Bu hazırda mediatorlar tərəfindən istifadə olunur. Təəssüf ki, yalnız mütəşəkkil şəkildə deyil, şəxsi əlaqələr və təmaslar üzərində. Lakin bu tədbir də, zənnimcə, xidmət istehlakçısını tapmaq üçün zəruri bir tədbirdir.
Ümumiləşdirərək, yekunlaşdırıram.
Mediasiya xidməti tələb oluna bilən və olmalı bir xidmətdir. İstehlakçıya isə xidməti hazırlanmış formada, düzgün qablaşdırma və məzmunla təklif edilməlidir.
Məqalə bütün suallara cavab vermir, bunun üçün bir kitab yazmaq, onu rəsmlərlə rəngarəng çəkmək, diaqramlarla doldurmaq, dərc etmək və paradoksal olaraq, yayılması, oxunması və tətbiqi üçün reklam etmək lazımdır. Lakin mediasiya təşkilatı olaraq bu sual daima düşündürür: Mediasiya xidmətini necə düzgün, daha səmərəli və daha yaxşı etmək olar?
İlhamə Həsənova
Bakı 2 saylı Mediasiya Təşkilatının rəhbəri, Mediator
